op  de  grens  van  Gelre

Inleiding

Het Hertogdom Gelre of Geldern ontstond in de middeleeuwen rond de nu duitse stad Gelder liggend aan de Niers en halverwege tussen Venlo en Kleef. Door huwelijken, erfenissen en oorlogen breidt de invloed van Geldern zich uit tot Zutphen en Zaltbommel. Het Graafschap Gelre wordt met het Graafschap  Zutphen stapsgewijs een invloedrijk, zelfstandig gebied. In 1543 verliest het de strijd met keizer Karel V en wordt het een onderdeel van het Roomse Rijk. Gelre blijft een belangrijk onderdeel van het Rijk en krijgt een hogere positie als Hertogdom. Uiteindelijk strekte het grondgebied zich uit van Midden Limburg en Geldern in het zuiden tot en met de Veluwe en het Graafschap Zutphen in het noorden. In west-oost richting liep het van Gorinchem tot Kleef.

Gelre werd verdeeld in vier kwartieren:
1. Overkwartier of Opper-Gelre: (ook wel Kwartier van Roermond genoemd)
2. Kwartier van Nijmegen: tussen de grote rivieren
3. Kwartier van Veluwe (ook wel Kwartier van Arnhem)
4. Kwartier van Zuphen ofwel het Graafschap Zutphen.
Het gebied rond Mook, Gennep en Goch bleef, als onderdeel van het Hertogdom Kleef steeds, in grotere of kleinere mate, een scheiding tussen de drie noordelijke kwartieren en het Overkwartier.

De grens van de huidige provincie Gelderland valt niet overal samen met de randen van het voormalige Gelre. Hier en daar staan er grensstenen op een oude grens van één van de drie noordelijke kwartieren buiten de provincie. Foto’s en beschrijvingen daarvan zijn opgenomen in het onderdeel “niet op de provinciegrens”.
Het Overkwartier was geen aaneen gesloten gebied, maar meer een lappendeken van bezittingen en ambtsgebieden zonder een eenduidige grens. Er zijn oude grensstenen aanwezig in het duitse gebied rond de stad Gelder. Deels staan die op de oude locatie, deels ook als een verzameling bij elkaar.
Een deel van het Overkwartier besloeg de huidige provincie Noord Brabant. Daar zijn ook oude grensstenen (of duplicaten) aanwezig.
Foto’s en informatie over al deze grensstenen zijn opgenomen als laatste onderdeel.

De vier kwartieren van Gelre: Graafschap Zutphen-de Veluwe-Nijmegens kwartier-Overkwartier