Introductie en Toelichting
Achterhoek - Duitsland
- Inleiding
- gemeenten afzonderlijk
  - Dinxperlo-Aalten
    - Dinxperlo
    - Aalten
  - Winterswijk
    - Woold
    - Wooldse veen
    - Kotten
    - Ratum
    - Meddo
  - Eibergen
Achterhoek - Münster grensstenen 1766
Achterhoek-Münster grenspalen na 1847
Gelderland-Duitsland zuid van Dinxperlo
- Langs Liemers en Montferland
- Zuid van de Rijn
Grens Gelderland
Grens Gelre - Kleef
Grens Gelre
In Gelderland
In Noord-Holland
In Utrecht
- grens Elst (U)-Amerongen
In Zuid Holland
- grens Voorburg-Leidschendam
Jachtpalen
Palen op rivierdijken

Dinxperlo-Aalten

Om het zoeken naar een specifieke steen of paal gemakkelijk te maken is het traject Dinxperlo-Aalten opgedeeld in aparte pagina's.

Klik op het zwarte vlakje met de naam van de plaats om naar de desbetreffende serie foto's te gaan.

Dinxperlo: locaties 730 tot en met 744C

Aalten: locaties 745 tot en met 756

Klik voor een algemeen overzicht over het grensconvenant en de grensstenen op: "inleiding" aan het begin van dit onderdeel.

Dinxperlo

Definitieve grensvastlegging

Na de plaatsing van de grensstenen in 1766 kregen de landmeters de opdracht de grens met de geplaatste stenen nauwkeurig vast te leggen. In het archief te Münster bevindt zich een mooi bewerkte kaart. Onderstaand is het Aaltense-Dinxperlose traject in delen overgenomen uit het boek: 'Zur Geschichte der westfälisch-niederländischen Grenze" auteur Hermann Terhalle. De rode nummers duiden op een wapensteen; de zwarte op een lettersteen. De getallen er tussen in zijn de afstanden in Rijnlands roeden; de getallen op de punten zijn hoekverdraaiingen. Rechtsboven is het kaartdeel met het laagste nummer (160) in het Aaltense traject.

van wapensteen 163 tot wapensteen 173

geen stenen in 1766

van wapensteen 160 tot wapensteen 167

van wapensteen 173 tot wapensteen 175

in Dinxperlo: van wapensteen 176 tot en met 186 op Rietstapperbrug

Voorbereiding

In de voorbereiding kwamen de landmeters tot 27 stenen (186-160). Verdeeld naar de twee typen zijn er 23 wapenstenen geplaatst en 4 letterstenen. Opvallend zijn de verschillen tussen 1766 en 1817 inzake waar markeringen nodig waren. In 1766 lieten de landmeters de grens na steen 175 bepalen door de Snijdersveenbeek. Daardoor werd de afstand tussen steen 175 en steen 176 ongeveer 5 km. Hun opvolgers keken er anders naar en plaatsten ook grenspalen langs de beek: nummer 737 tot en met nummer 745: dus negen palen meer. Nog weer later (rond 1880) was het nodig langs dit grensdeel meer markering aan te brengen. Ongeveer 50 basaltstenen werden als tussensteen geplaatst en op sommige plekken op beide oevers. De beek is ondertussen over een groot gedeelte verdwenen. De stenen zijn desondanks blijven staan en worden soms op hun beurt gemarkeerd met zwart-witte planken.

Inspecties
In de verslagen van de inspecties is niet alleen sprake van scheefgezakt of omgestoten, maar ook van verdwenen. Weggezakt in het veen of mee genomen door een omwonende? Dat blijft een vraag. In ieder geval is duidelijk dat rond 1970 veel stenen verplaatst zijn. Een Nederlands-Duitse commissie ter uitwerking van een grensovereenkomst, ingesteld in 1963, heeft in 1965 besloten dat er voortaan slechts één markering zal staan op een locatie. Meestal werd toen de steen uit 1766 weggehaald en elders gebruikt of geschonken aan musea of gemeenten.

Wapenstenen
In 1766 zijn langs dit traject 23 wapenstenen geplaatst. Niet meer aanwezig door oorlogsgeweld zijn de wapenstenen 186, 185, 184, 183, 182, 180, 179 en 178. De steen 181 is in 2008 verplaatst van een particuliere tuin naar de Heelweg naast de duitse kapel. Dit is ongeveer de oorspronkelijke locatie, waar al eerder een duplicaat grenssteen geplaatst was. Enkele stenen zijn verhuisd: 173 naar Gronau, 175 naar het Hamelandmuseum in Vreden. Over de niet meer aanwezige stenen 176, 172 en 161 is niets bekend. Op de oorspronkelijke locatie zijn overgebleven 9 wapenstenen plus steen 181 met de duplicaat. Die negen wapenstenen staan vooral langs het oostelijke deel van het grenstraject Dinxperlo-Aalten.

Letterstenen
In 1766 zijn er vier zogenaamde letterstenen geplaatst: nrs 164, 166, 169 en 170. Daarvan staan er twee nog op de oude plaats: 166 en 170. Steen 169 is vervangen door een hardstenen paal met nr 751. Over de oude steen 169 is niets bekend. Bij een inspectie in 1819 bleek steen 164 verdwenen. De assessor van Aalten, R. Arentzen, die onder Aalten de inspectie bijwoonde, bood aan om voor 12 gulden een nieuwe steen te laten plaatsen. Deze steen heeft een rechthoekige vorm en staat er nog.

Samengevat
Er staan 10 wapenstenen plus een duplicaat voor nr 181 op de grens, plus een duplicaat van nr 181 en twee stenen zijn elders. Van de vier letterstenen staan er nog twee op de grens. Van de 27 stenen geplaatst in 1766 zijn er nog 12 op de grens aanwezig, twee zijn elders, acht stenen zijn door oorlogsgeweld vernietigd en van vijf stenen is niets bekend. In totaal hebben er 28 obelisken gestaan, waarvan er nu nog 18 aanwezig zijn.

markeringen langs de Snijdersveenbeek

steen 164

De Snijdersveenbeek gemarkeerd door grenspalen en die weer door zwart-witte bermplanken