ZUID VAN DE RIJN

(Met andere woorden vanaf de Rijn tot aan Limburg)

Dit gedeelte van de Gelders-Duitse grens ligt tussen Millingen aan de Rijn en Grafwegen een dorp zuidoostelijk van Groesbeek. Daar grenst Gelderland ook aan Limburg. Al met al loopt dit deel van de landsgrens tussen grenspaal 593 oost van Grafwegen en nummer 657 op de Rijndijk. De beschrijving loopt mee met de nummering en daardoor van zuid naar noord.

Het eerste deel van het gebied langs de grens is agrarisch met de rand van het Reichswald vlakbij. Het buitengebied van Beek is een heuvelachtig natuurgebied met de Duijvelsberg en de Wylerberg. Naar Millingen toe is het gebied weer agrarisch. Globaal beslaat het traject 25 km met 119 hoofdpalen. Er staan betonnen en hardstenen palen.

De hardstenen palen zijn de opvolgers van houten grenspalen. Deze zijn in 1817 geplaatst als gevolg van een verdrag tussen Pruissen en het Koninkrijk der Nederlanden. Het Koninkrijk bestond uit Nederland, België en Luxemburg. De markering en de nummering der palen begint daardoor op het meest zuidelijke punt van Luxemburg. Houten palen verkeren relatief snel in slechte staat, zodat in 1847 besloten werd de palen, zodra dat nodig was, te vervangen door hardstenen palen. Door het tijdsverschil van vervaardiging en plaatsing ontstonden er verschillen in de vormgeving: de bewerking, de wijze van de belettering en de doorsnede. Ook de groeves kunnen verschillend zijn. Op dit grensdeel zijn de palen vierkant (25x25 cm) of iets gerend met halverwege ook ca 25x25 cm. De kop is vier-vlakkig met een lage punt. Vaak is er een inscriptie: een hoofdletter N met daaronder het volgnummer.

Er zijn ook palen zonder deze inscriptie. Soms is het nodig ter weerszijden van een sloot palen te plaatsen. Deze hebben dan hetzelfde nummer, hetgeen op dit traject 4 keer voor komt. Enkele stenen vallen bijzonder op en zijn aan het einde van de fotoserie opgenomen.

De moderne betonnen de zg “kadasterpalen” zijn niet opgenomen in de fotoserie. Als voorbeeld is de eerste in de reeks (nr 594) afgebeeld. Van de hoofdpalen zijn er 30 van beton.
Evenmin zijn opgenomen de tussenpalen hoewel het af en toe ook oude hardstenen palen zijn. De inscripties daarop hebben soms een romeinse schrijfwijze voor de getallen en dragen geen van alle de hoofdletter N van de hoofdpalen.

Bijzonder is dat op dit traject twee houten toeristische wegwijzers staan. De oudste is geplaatst in 1909 en heet “vriendschapspaal” vanwege de tekst op de handwijzers: “Laat vriendschap helen” en “ Wat grenzen deelen”. Op de beide andere wijzers staat: “Nederland” en “ Duitschland”. De paal is vernieuwd in 1989 en 2002. Hij staat in het Keteldal bij het dorp Beek en niet meer op de grens door een grenscorrectie na de tweede wereldoorlog. De tweede paal is een copie van de oude en geplaatst in 2016 naast het Wylermeer. De tekst is gelijk, wel moderner en de versiering is iets anders.

Mijn verkenning langs dit grensdeel vond plaats in najaar 2020.