Bornes Marie Thérèse

In de omgeving van de Hoge Venen tussen Signal de Botrange en Baraque Michel heb ik ook nog Oostenrijkse grenspalen gevonden op 05/02/07en op 18/03/07. Het was zeer mistig in februari en in maart had ik last van hevige sneeuwbuien. Voor de geschiedenis van de palen, verwijs ik u door naar een werk van Dhr. Jan Hellinx: De Schakel : Grenspalen vertellen geschiedenis Aflevering 55 Maria-Theresiapalen voor Limbourg"

Uit dit werk heb ik veel informatie gehaald en hier en daar wat tekst overgenomen. De grenspalen werden geplaatst in de periode 1755-1756 onder de toenmalige Oostenrijkse keizerin Maria Theresia. Daarom worden deze palen doorgaans Maria-Theresiapalen of Bornes Marie-Thérèse genoemd.

Tijdens het Oostenrijks bewind in onze streken was onenigheid ontstaan over een gebiedje tussen het hertogdom Limbourg ( * ), het hertogdom Luxembourg ( ** ) en het prinsdom Stavelot-Malmedy. Limburg en Luxemburg vielen onder Oostenrijk terwijl Stavelot Malmedy banden had met Luik. Om de gemoederen te bedaren werd aan Limbourg een stuk grond bijgegeven in de vorm van een taartpunt dat aan de noordgrens aansloot bij Limbourg. De basis lag in het noorden, tussen Baraque Michel en de bron van de Helle. Later werden daar BP grenspalen geplaatst, nrs. 155 en 157. ( zie deelstuk 141-157 over de oude grenspalen tussen België en Pruisen ) De westgrens situeerde zich ongeveer langs de huidige weg tussen Baraque Michel en Signal de Botrange. Dit was de grens tussen Limbourg en Stavelot Malmedy. De oostgrens situeerde zich langs de huidige Maria Thersialaan ( van BPpaal 157 tot aan Signal de Botrange ) Dit was de grens tussen Limbourg en Luxembourg. De huidige weg van Signal de Botrange naar Sourbrodt was ongeveer de grens tussen Luxembourg en Stavelot Malmedy. De drie grenzen kwamen bijeen op één punt. Daar plaatste men een driezijdige paal: borne des trois cornes.

Op de baan tussen Baraque Michel en Mont Rigi vindt men, ter hoogte van Signal de Botrange in de hoek gevormd door deze baan en de Maria-Theresialaan, een driezijdige paal: de MTpaal nr.24. Deze Borne des Trois Cornes zoals hij populair genoemd wordt, draagt de afkortingen: Stavelot, Lux en Limb. Wat verwijst naar de dubbelabdij Stavelot-Malmédy, het hertogdom Luxembourg en het hertogdom Limbourg. Dit punt was het meest zuidelijke van het hertogdom Limbourg. Door het ingrijpen van de Oostenrijkse heersers, kreeg de oude grens van Limbourg, tussen de bron van de Hille naar het punt Baraque Michel een driehoekig verlengstukje bij. Die situatie bleef ongeveer veertig jaar bestaan, van 1755 tot 1795 toen de Franse Revolutie het allemaal onder de guillotine wegveegde. Jan Hellinx

De nrs. 25,26 en 27 werden geplaatst op de grens tussen Stavelot en Limbourg, nu ongeveer aan de weg tussen Baraque Michel en Signal de Botrange. Alleen de paal nr. 25 is overgebleven. Deze palen zijn ongeveer één meter lang en zitten normaal voor de helft in de grond. Ze zijn aan de bovenkant mooi afgerond. Jan Hellinx

Deze paal heeft jaren platgelegen en is onlangs terug rechtgezet. De kant van Limbourg is verweerd en aan de andere kant is nog STAVELOT te lezen.

Wanneer men de Maria-Theresialaan inslaat komt men bij het begin van de Hoge Venen. Op twee plaatsen passeert men onderweg enkele grenspalen: de nrs.28 en 29. Jan Hellinx

Alleen nr. 29 heb ik in de dikke mist kunnen vinden. Met mijn mountainbike ben ik op 05/02/07 door de Maria-Theresialaan gefietst. De Maria Theresialaan is een breed modderig pad met hier en daar diepe plassen. Ik ben dan ook enkele keren tot de naaf van mijn fiets in de modder gezakt. Vanaf BMTpaal29 komt komt men helemaal in de Hoge Venen en is het gedaan met bos. Er is ook geen weg meer, alleen een knuppelpaadje met houten latjes van een 80tal cm. over het natte veen.

Als men het knuppelpaadje verder naar het noorden volgt komt men uit bij het historisch punt TROIS BORNES (drie palen ). Hier staan drie grenspalen uit verschillende perioden kort bij elkaar, Borne Marie Thérèse uit 1755, een BP paal uit 1864 en een driekantige steen uit de periode 1815-1830. We gaan voorlopig alleen verder met de BMT paal,; de andere grenspalen worden onderaan meer beschreven.

De oudste paal is de BMT30 van de Oostenrijkse periode en lijkt op BMT29. Voor deze paal moet men ongeveer een 100tal meter over het veen stappen.Het knuppelpaadje komt uit bij de BP paal 157. Ik heb geprobeerd om de grenspaal te benaderen, maar de grond begon toch te beven onder mijn voeten. Ik heb voorlopig een foto geleend van Michel Carmanne, auteur van het boek Les Hautes Fagnes. ( Ik had wel mijn GSM bij, dus ze hadden me nog wel kunnen opsporen zolang de batterij werkte )

Van Wim Michiels heb ik in 2013 nog een paar mooie foto s ontvangen van BMT 30. Hij is er onder leiding van een gids die de weg er naar toe kent, naar toe geweest.

Aan de zuidelijke kant van de borne des trois cornes staan nog enkele palen. Deze gaven de grens aan tussen Luxemburg en Malmédy. De grens volgde ongeveer de huidige weg van de Botrange naar Sourbrodt.

Hellinx heeft deze grenspalen niet beschreven. Ik weet ook niet welk nummer er ik aan moet geven. De eerste paal staat zo een 250m zuidelijker dan Signal de Botrange aan de westzijde van de weg naar Sourbrodt en dit zo een 100tal meter in het bos. Aan één zijde is er in gekapt LVX en aan de andere kant STAVELOT.

Deze paal staat ongeveer aan de voet van de Botrange ongeveer 2 km zuidwaarts dan de vorige en aan de oostzijde van de weg naar Sourbrodt. Aan één zijde is er in gekapt LVX en aan de andere kant STAVELOT. Dit is nog een zeer mooi exemplaar.

Deze paal staat niet meer op zijn oorspronkelijke plaats. De grenspaal staat in Faymonville Rue Bodarwé 1. De top is jammer genoeg afgebroken. Aan één kant is nog te lezen: ...elot en aan de andere kant staat alleen nog de letter L. Hoogst waarschijnlijk stond deze paal tussen de twee vorig in en is moeten wijken voor de nieuwe weg aangelegd na 1853.

Deze grenspalen werden in 1863-1865 opgericht om de grens tussen België en Pruisen aan te duiden. De grenslijn volgde op het Hoogplateau hetzelfde tracé als de grens van 1815 tussen Pruisen en Nederland. De palen zijn meestal zeshoekig en dragen de letters B (België) en P (Pruisen). De andere BP grenspalen kunt u zien in een ander deelstuk van mijn site. Voor de grenspalen over de Hoge Venen, klikt u op volgende link: 141-157

Deze driehoekige grenspaal was een grensaanduiding tussen 1815 en 1830 toen België deel uitmaakte van Nederland. Elke kant bevat een letter; aan één kant de letters KN ( Koninkrijk Nederland ), aan de tweede kant de letter W van Waimes en aan de derde kant de letter B van Butgenbach. Deze laatste twee gemeenten behoorden tot Pruisen. De initialen zijn nog zeer goed te lezen. Voor deze paal moet u even door het veen langs de oever van de Hill. Op de foto ziet u in de verte BPpaal 157. Ik heb in de Ardennen nog zo een paal gevonden vlakbij tussenpaal BP92f van de Belgisch Pruissiche grens: link: 88-98

Hier volgt wat meer uitleg over het hertogdom Limbourg of Limburg dat geschiedkundig niets met de provincies Limburg te maken heeft:

Luxemburg zoals we het nu kennen is heel wat kleiner dan in het verleden. Tijdens de Oostenrijkse periode reikte het grondgebied tot aan Signal de Botrange. Na de bepaling van de grenzen in 1815 werd een groot deel ervan afgestaan aan Pruisen. Nog later in 1839 werd nog eens een groot deel ( Franstalig ) aan België afgestaan.