PROVNCIE GRENSPALEN OOST-VLAANDEREN
Op diverse plaatsen aan de grenzen van de provincie Oost-Vlaanderen met andere provincies heb ik tot nu toe 14 grenspalen gevonden. Deze grenspalen zijn een erfenis van de Nederlandse koning Willem I die elke provincie in de nieuwe staat De Nederlanden wou voorzien van grenspalen. Deze grenspalen moeten dus geplaatst zijn tussen 1815 en 1830. De grenspalen werden geplaatst naast de toenmalige belangrijke wegen en waterwegen. In België weet ik dit soort grenspalen alleen in Oost-Vlaanderen staan. Het zijn in ieder geval wel de langste grenspalen die ik ken. Slingerend over de paal is een slinger gehouwen met de namen van de aangrenzende provincies in het Frans. De palen staan op een acht hoekig voetstuk, vervolgens een ronde zuil van ongeveer 2 meter en een spitse bol als kop. Deze palen worden ook wel Guirlande-palen genoemd.
Grens met de provincie ZEELAND ( NL )
In het noorden werd de grens met de provincie Zeeland afgebakend met deze grenspaal ( tussen de gemeenten Stekene ( O Vl ) en Kapellebrug ( Z ) aan de grote weg van St Niklaas naar Hulst. Later is hier ook de nationale grens tussen Nederland en België komen te liggen. Op de slinger staat gebeiteld FLANDRE ORIENTALE - ZEELANDE. Deze paal is het slachtoffer geweest van een aanrijding. De douaniers die vroeger gehuisvest waren in de winkel op de achtergrond hebben zich over de paal ontfermd. Alle stukken konden echter niet gered worden en daardoor is de paal een deel van zijn voetstuk kwijt alsook het steuntje van de bol bovenaan.
Grens met de provincie ZEELAND ( NL )
Vroeger stond er ook nog een paal aan het kanaal van Gent Terneuzen in Zelzate. Deze paal is verdwenen na de verbreding van het kanaal. Op de bovenste foto ziet u naast de guirlande paal ook nog Grenspaal 309 van de Belgisch Nederlandse grens op zijn oorspronkelijke plaats.
met dank aan Dhr Maréchal en Dhr Kindt voor de foto's
Grens met de provincie ZEELAND ( NL )
(
foto jaarboek 2009 Het Ambacht Maldegem )
Van Geert Beelart heb ik nog een mooie foto ontvangen van een provinciegrenspaal. Deze stond vroeger aan de grens tussen Oost-Vlaanderen en Zeeland aan de weg tussen Maldegem ( B ) en Eede ( NL ). De foto is afkomstig uit het jaarboek 2009 van "Het Ambacht Maldegem" Spijtig genoeg is deze grenspaal ondertussen verdwenen.
( foto Geert Beelaert )
Geert heeft me ook nog een zeer mooie foto gestuurd van dezelfde provincie grenspaal. U ziet op de foto ook nog de " elektrieken draad " die tijdens de Eerste Wereldoorlog tussen België en Nederland stond.
Grens met de provincie ( VLAAMS ) BRABANT ( 1 )
In het oosten heb ik deze guirlande-paal gevonden naast de weg
Dendermonde-Brussel ( tussen de gemeenten Lebbeke ( O Vl ) en Opwijk ( Br
). De paal duidde de grens tussen de provincies Oost-Vlaanderen en Brabant.
Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat
tijdens de Hollandse periode (1815-1830) de huidige provincie ( Vlaams- )
Brabant de naam "Zuid-Braband" droeg (ter onderscheiding van de provincie
Noord-Brabant die nu nog bestaat in Nederland). De provincie Brabant is na
afsplitsing van de prov. Antwerpen, na de taalkwestie gesplitst in een Vlaams en
Waals gedeelte. Deze paal heeft heel wat vernielingen overleefd. . Volgens de
overlevering werd de oorspronkelijke tekst "Braband-Flandre Orientale" door
sommigen (Vlaamse studentenmiddens) niet aanvaard. In 1935-'36, bij een
nachtelijke expeditie werd de zuil neergehaald en brak naar verluid in stukken.
Bij de herstelling werd het deel van de iets uitspringende banderol met het
opschrift "Braband - Flandre Orientale" weggekapt en vervangen door een
geschilderd banderoldeel met de provincienamen Brabant - Oost-Vlaanderen.
In de loop van 2000 werd de "Vlaamse Staak" uitgereden, wellicht door een
vrachtwagen of een landbouwvoertuig. De arduinen kolom brak in stukken. De
oorspronkelijke middenzuil (met de geschilderde tekstaanduiding op banderol
"Oost-Vlaanderen - Brabant") werd gerestaureerd. Het achtzijdig voetstuk werd
vernieuwd en enigszins verhoogd. De kolom werd (opnieuw) afgewerkt met een
hoofdeinde volgens model van de guirlande grenspaal te Maldegem.( B )
Bij de restauratie werden geen inscripties of andere aanduidingen over oorsprong
(datum of jaartal,...) of dergelijke gevonden.
De totale kostprijs voor de restauratie beloopt ca. 12.000 euro. De officiële
onthulling van de fraai gerestaureerde "Vlaamse Staak" had plaats op
zondagnamiddag 15 juni 2003.( bron:
http://www.heemkringopwijk.be/fr/vlaamse_staak.htm )
Grens met de provincie ( VLAAMS ) BRABANT ( 2 )
Gevonden op de grote baan tussen Affligem en Aalst ! Dit is nog een fraaie guirlande-paal met een brede slinger met de tekst: FLANDRE ORIENTALE - BRABANT MERIDIONALE. Brabant werd toen met ZUID Brabant aangeduid om geen verwarring te krijgen met Noord Brabant in Nederland. De paal is wel zijn bol als kop kwijt.
Grens met de provincie ( VLAAMS ) BRABANT ( 3 )
Op de grote baan van Brussel naar Ninove staan 2 stukken paal aan weerszijden van de baan. Op het rechtse stuk is nog een slinger te zien.
Grens met de provincie HENEGOUWEN ( 1 )
In het zuiden wordt de grens met de provincie Hengouwen of Hainaut afgebakend door een hele fraaie guirlande paal. Deze paal staat aan de grote weg tussen de gemeenten Ronse ( O VL ) en Ellezelles ( H ). De kop van deze paal is helemaal anders dan de twee vorige. Op de iets uitspringende slinger is gebeiteld FLANDRE ORIENTALE - HAINAUT. We bevinden ons hier op de taalgrens met aan beide kanten faciliteiten voor de anderstalige minderheid. Spijtig genoeg is deze paal niet meer. Frans Meeus melde me dat op 29/10/2010 een auto frontaal op de paal is gebotst en dat de paal is verwijderd.
Grens met de provincie HENEGOUWEN ( 2 )
Gevonden op de baan van Geraardsbergen ( O Vl ) naar Deux-Acren ( Henegouwen ). De slinger is weggehakt en het vlak daarna gebouchardeerd om een egaal vlak te krijgen met de rest van de paal en een tekst op de strook waar de banderol zat, is er niet. De top is ook serieus afgebroken.
Grens met de provincie WEST VLAANDEREN ( 1 )
Deze plompe guirlande paal staat langs het kanaal van Oostende naar Gent. Blijkbaar werden aan de toenmalige waterwegen ook grenspalen geplaatst. In West Vlaanderen is het kanaal verlegd, uitgediept en verbreed. Ook een beetje verder in St Maria Aalter ( O Vl ) werd het kanaal verlegd en verbreed. Het kanaal tussen de beide nieuwe tracéën werd enkel een beetje verbreed en uitgediept. De grenspaal staat nog maar net tussen de weg en het kanaal. Ook hier wil men het kanaal nog verder aanpassen en vreest men een beetje voor het voortbestaan van deze paal. De grenspaal bezit nog een fraaie slinger met opschrift FLANDRE ORIENTALE - FLANDRE OCCIDENTALE maar is zijn kop kwijt.
Grens met de provincie WEST VLAANDEREN ( 2 )
Gevonden op de grote weg van Brugge ( W Vl ) naar Maldegem ( O Vl ) Volgens Frans Meeus is de slinger weggehakt en het vlak daarna gebouchardeerd om een egaal vlak te krijgen met de rest van de paal en een tekst op de strook waar de banderol zat, is er niet. Deze paal zou als model gestaan hebben voor de replica in Lebbeke.
Grens met de provincie WEST VLAANDEREN ( 3 )
Gevonden op de baan van Elsegem ( O Vl ) naar Kerkhove ( W Vl ) na een tip van Bart Uitterhaegen. De slinger om de guirlandepaal lijkt van een ander type. De letters op de bandenrol zijn echter weg gefreesd en dit geeft de paal een ander uiterlijk. De spits is ook verdwenen. In de volksmond wordt deze paal " de lange pee" genoemd.
Grens met de provincie ANTWERPEN ( 1 )
.jpg)
( foto Frans Meeus )
Frans Meeus bezocht in december 2010 het Sterckshof te Antwerpen en vond deze fraaie guirlandepaal op een binnenkoer. Hij berichtte mij:
Ik heb vandaag nog een Guirlandepaal gefotografeerd die jij nog niet op je site hebt staan. Deze paal staat op een van de binnenkoeren van het kasteel Sterckshof (of Hoofdvunderhof) in Deurne. Het is nog een prachtige paalsteen. Deze paalsteen stond vroeger op het oude Sint Anneke (Zwijndrecht) op de linker Scheldeoever. Tekst: FLANDRE ORIENTALE ~ PROVENCE D'ANVERS.
Deze grenspaal is waarschijnlijk weggehaald in 1923 na de grenswijziging wanneer Antwerpen uitgebreid werd op Linkeroever. Frans bezoekt momenteel ( 2010 ) ook de guirlandepalen en heeft ze op zijn website geplaatst : http://picasaweb.google.com/fransmeeus/ProvincieGrenspalenInVlaanderenFransMeeus#
Grens met de provincie ANTWERPEN ( 2 )
Deze paal bevindt zich op de weg van Burcht ( Antw. ) naar Kruibeke ( O Vl ). Deze paal heeft geschiedkundig niets met de vorige palen te maken. Deze paal is opgericht op 19/03/1923 omdat er toen een grenswijziging heeft voorgedaan. De gemeenten Burcht en Zwijndrecht die voordien Wase gemeenten waren en behoorden tot de provincie Oost Vlaanderen, behoorden vanaf die datum tot de provincie Antwerpen. ( Vanaf die dag wordt een groot stuk van deze oude gemeenten nu Antwerpen Linkeroever genoemd. ) Bij deze paal verlaat de provinciegrens de Schelde en laat een groot stuk aan Antwerpen ( zowel provincie als invloedsfeer van de stad Antwerpen )Grosso modo lijkt de paal wat op de guirlandepalen maar de paal heeft géén slinger en er staan wapenschildjes van de desbetreffende provincies, alsook de datum van oprichten op het voetstuk.
Grens met de provincie ANTWERPEN ( 3 )
Alwaar de ( nieuwe ) provinciegrens terug haar weg vervolgt in de Schelde ( bij Kallo ) staat nog zo een guirlande-paal volgens nieuw model. Deze paal staat vlakbij de grote zeesluis bij Kallo. Het voetstuk ligt onder het zand van de verhoogde Schelde dijk. Het zand van de dijk zit vol schelpjes; het zand is afkomstig van het Deurganckdok.
Indien U nog guirlande palen weet staan, wilt U me dan contacteren ? U zou me er een groot plezier mee doe. DANK U.
Terug naar : map provinciegrenspalen
Terug naar : start pagina