De drie paelsteenen

Tot 1683 hadden de landcommandeurs van Alden Biesen de heerlijkheid Hoeselt gedurende een groot deel van de 17de eeuw in pand gehouden van de prins-bisschop van Luik, maar dat hoofdstuk was afgesloten. Hoeselt, inbegrepen Althoeselt, werd nu bestuurd door het Kathedraalkapittel van Luik, meer bepaald door kanunnik Guillaume Bernard de Hinnesdael, die ook Groeten Sangher was der Cathedrale Kercke tot Luyck. Deze man werd een tijdje later pandheer van Hoeselt. Het kapittel vaardigde onmiddellijk een rits besluiten uit waaronder het bepalen van de grenzen van de jurisdictie.

Het betreden der limieten vond plaats in het najaar van 1683. In verschillende etappes en op verschillende dagen trok de stoet langs de grenzen van Hoeselt. Op meerdere plaatsen bepaalden natuurlijke elementen -zoals een beek- of andere vaste herkenningspunten in het landschap -zoals een Witte Steen, een kruis, een brug - de grens. Maar elders deed men beroep op de expertise van de ouderlingen. Op hun aanwijzen werd de grens gemarkeerd met op regelmatige afstand van elkaar gegraven kuilen. Naderhand, in 1685, zouden in bepaalde van die kuilen paalstenen geplaatst worden.

Uitgaand van de informatie die te vinden is in de registers van de Hoeseltse schepenbank, was het mogelijk verschillende van die limietstenen te lokaliseren.

Alle drie de stenen dragen het wapenschild van de Luikse prins-bisschop Maximiliaan-Hendrik van Beieren, die regeerde van 1650 tot 1688.

Boven en onder zijn wapen leest men in kortschrift twee aanroepingen: SancTA MaRiA en SancTE LamBerTe.

Op de geschuinde vlakken staan de namen van de grensgemeenten of -jurisdicties gebeiteld.

Drie van die paelsteenen zijn teruggevonden en uitgegraven. Twee ervan waren danig beschadigd, maar werden deskundig gerestaureerd.

De grenssteen Hoeselt-Romershoven-Diepenbeek staat terug op zijn plaats, terzijde van de Aanlofstraat, aan de (vroegere) Aanlofpoel, bij het Aanlofveld. Deze grenssteen is nog mooi gaaf en is dus de mooiste.

De grenssteen Hoeselt-Werm is na restauratie terug ingeplant langs de Bovenstraat, achter de tuin of moeshof van de pastorij.

De grens- of gerichtssteen Hoeselt-Werm-Hardelingen is, eveneens na restauratie, teruggeplaatst aan de Kruislinde, op het kruispunt van het verlengde van de Hooilingenstraat en de Panisbergstraat.