GRENSPALEN TUSSEN BELGIE EN DUITSLAND

EEN STUK GRENS TUSSEN GP148 EN GP168

Op 21/03/2010 ben ik met Harry, Jos en Eberhart naar de streek rond Hemmeres geweest. Hemmeres ligt in Duitsland net over de grens tegenover Lommerweiler. In het begin van deze eeuw werd het dorp bekend door de aanleg van een zijtak van de Vennbahn die om het dorp liep. Na de Eerste Wereldoorlog werd de Vennbahn Belgisch en werd het dorp ingesloten door de grens die door de Our loopt en door de Vennbahn. Vanaf 1920 tot 1956 lag hier een Duitse enclave in België.

GP 148

We beginnen onze tocht vandaag aan de Our ter hoogte van GP 148.  Hier stroomt het riviertje de Irmisch in de Our.  De Irmisch vormde de grens tot deze grenssteen, nu vervolgt de grens haar weg stroomopwaarts volgens de thalweg van de Our.  Alhier is bij laag water een doorwaadbare plaats.  Daar was vandaag niets van te merken. De Our was een kolkende massa.  Het had de hele nacht immers stevig geregend.

GP 149

GP149 staat aan de overkant. In de verte is het spoorviaduct van de Vennbahn al te zien.

GP 150

Aan Duitse zijde staat wat verder GP150, vergezeld van een roodgeschilderde paal. Zo konden we de grenssteen al vlug ontdekken. In de achtergrond is de spoorbrug van Vennbahn te zien.

Naast GP150 lag nog een oude grenssteen met aan de bovenzijde een B, waarschijnlijk de oude GP150.  Aan de bovenzijde was een stuk afgebroken.  De oude grenssteen moet er al een tijdje liggen want de boom was er al gedeeltelijk ingegroeid.

Een beetje verder is er een brug over de Our.  Vroeger liep hier het tracé van de Vennbahn.

Vennbahn Hemmeres

Na de Eerste Wereldoorlog werd beslist dat de Vennbahn ook Belgisch werd.  In het verdrag van Versailles ( 1920 ) werden de plannen en tekeningen gemaakt. Wanneer de Vennbahn autonoom door Duitsland ging, werden aan beide kanten van de spoorweg grenspalen geplaatst op regelmatige afstanden en op bijzondere punten.  Niet alleen de spoorweg werd Belgisch; ook de gebouwen, bruggen en viaducten werden automatisch Belgisch. Doordat de Vennbahn hier Belgisch was, kwam er een Duitse gebied helemaal omgrensd door België, nl. de enclave Hemmeres.   In 1929 reeds wilde België de enclave ongedaan maken door Hemmeres bij België te voegen maar dit stuitte op hevig verzet van de bevolking.  Tijdens de Tweede Wereldoorlog annexeerde Hitler de Oostkantons en dus ook Hemmeres en werd alles, inclusief de Vennbahn Duits. In 1949 kwam Hemmeres onder Belgisch bestuur tot 1956. Daarna besliste België om Hemmeres geheel, inclusief Vennbahn terug te geven aan Duitsland in het kader van de zogenaamde september akkoorden.

GP 151B

GP151 is dubbel uitgevoerd, één aan Belgische zijde en één aan Duitse zijde.  Het echte grenspunt ligt immers op de thalweg van de Our. De oorspronkelijke brug van de Vennbahn is verdwenen, het spoortracé ligt er nog.  In 2008 heeft men hier een fiets- en wandelbrug gebouwd op de oude bruggenhoofden. Persoonlijk had ik hier zo een beetje het gevoel dat het fietstracé er een beetje armoedig bijligt. Grote scherpe stenen en steile hellingen bemoeilijken het fietsen hier. Je hebt toch een stevige mountainbike met dikke banden nodig.

GP 151D

De nummering van de grenspalen verliep via de Vennbahn verder met tussenpaalnummers. Aan de rechtse kant van de spoorweg staat de dubbele grenspaal met nummer 151, welnu de gehele rechtse kant van de spoorweg bestond uit grenspalen met nummers 151a te.m. 151e. 

GP 152B

Aan de linkse kant van de spoorweg staat de dubbele grenspaal met nummer 152, de gehele linkse kant van de spoorweg bestond uit grenspalen met nummers 151a te.m. 151i. 

GP 152D

In 1920 was dit het beginpunt van de Duitse enclave Hemmeres.  In 1956 werd deze situatie ongedaan gemaakt.  Nu verloopt de grens enkel nog volgens de thalweg van de Our.

zitbank Hemmeres

De grensstenen langs de Vennbahn werden in 1971 opgeruimd.  Enkele van die grensstenen heeft men gebruikt voor een toeristische zitbank, midden in Hemmeres, waar vroeger de Vennbahn was. Het tracé van de Vennbahn is hier nog duidelijk herkenbaar. We hebben de zitbank gebruikt voor een groepsfoto.

GP 153

Vanaf grenspaal 152B en 152D gaat de grens verder volgens de thalweg van de Our.  Deze rivier slingert verder door het mooie landschap richting Hemmeres.  GP153 staat aan Belgische zijde.

GP 154

GP154 staat aan Duitse zijde.

GP 155

Voor deze steen moesten we eerst stevig klimmen over een hoge bergkam langs de rivier om vervolgens weer volgens een steile helling te dalen. De Belgische kant van de rivier is hier een steile en hoge rotswand. Onmogelijk om te wandelen langs de oever.  GP155 lag verstopt onder een aantal afgebroken bomen.  Niet gemakkelijk om te vinden maar Harry vond hem vrij snel.

GP 156

GP156 staat aan Duitse zijde in een paardenwei.  In de verte de eerste huizen van Hemmeres.

GP 157

Ook voor deze grenssteen langs Belgische zijde moesten we halsbrekende toeren uithalen.  Vanuit GP155 zijn we verder geklauterd langs de steile bergwand langs de Our.  Glibberige stenen, omgevallen bomen en verrotte bladeren maakten de tocht niet zonder risico's.

Ongeveer 15 meter verder stroomopwaarts vonden we nog een oude grenssteen.  We vermoeden dat dit de oude grenssteen 157 is op zijn oorspronkelijke plaats, nl. aan de doorwaadbare plaats.

Volgens de stafkaart is er alhier een doorwaadbare plaats maar het hoge water maakte dat vandaag onmogelijk.  Ook om hier weer weg te geraken moesten we weer stevig omhoog klimmen langs een steile rotswand. ( zie foto gemaakt door Harry )                                                                                               

GP 158

In 1949 legden de inwoners een voetgangersbrug aan over de Our.  Deze is ondertussen verdwenen.  Restanten van het bruggenhoofd zijn nog te zien, alsook een aangelegd pad tegen de steile rotswand aan Belgische zijde. Zo konden de mensen te voet van Hemmeres ( D ) naar Lommersweiler ( B ) gaan. Een beetje stroomopwaarts heeft men een nieuwe brug ( voor auto's ) gemaakt.

De brug is aangelegd juist op de plaats waar GP158 stond. De grenspaal heeft dus plaats moeten maken.  De plaatst waar de paal stond,  is nu aangeduid met een metalen pin.  Met witte verf heeft men de plaats nog een beetje verduidelijkt, zowel op de beton als op de leuning.  We vonden de plaats terug na lang zoeken onder de half verteerde bladeren. Als bij wonder vond Jos ( wie anders ? ) een beetje later ook nog de verloren gewaande grenspaal terug, een beetje stroomafwaarts op de oever van de Our. Onze dag kon ondanks de hevige regen nu  niet meer stuk !

Oud spoorviaduct Vennbahn

Tussen grenspaal 158 en 159 kwam de Vennbahn terug over de Our en terug in het Belgische vasteland.  Hier was de enclave gedaan. In 1944 bliezen de Nazi Duitsers tijden hun aftocht de brug op en deze is later niet meer terug heropgebouwd.

Men is begonnen met de bouw van de Vennbahn te Hemmeres in 1884 en verbindde Lommersweiler met Uflingen. Het was voor in die tijd een vernuftig werk  Men moest eerst een 387m lange tunnel aanleggen, vervolgens een 18 m hoge brug over de Our en daarna een nog even hoge aarden dam.  In 1988 werden de werken te Hemmeres voltooid. Deze brug en aarden dam werden in 1920 afgebakend met de grensstenen 151d, 151e aan ene kant en 152g, 152h en 152i aan de andere kant.

Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt en heb foto's genomen van de brug aan de bovenzijde en van de ingang van de tunnel naar Lommerweiler.

GP 159

Tijdens onze tocht naar de grensstenen in de buurt van Schönberg op 13/03/11, wou Rob nog eens naar Hemmeres rijden.  Hij was er zeker van dat we op de verkeerde plaats hadden gezocht. Ongelooflijk maar waar, nu was de grenssteen die we eerder als onvindbaar hadden bestempeld, direct zichtbaar tussen het weggetje en de bocht van de Our.

GP 160

Vanaf 159 vervolgen we onze weg door de vallei langs de Our en blijven de grensstenen om en om aan Duitse en aan Belgische zijde staan. GP160 staat aan Belgische zijde.

GP 161

GP161 staat aan Duitse zijde.

GP 162

GP162 terug aan Belgische zijde.  Deze grenssteen staat 180 ° gedraaid, met de B naar Duitsland en de D naar België.  Een nog tweede B staat vreemd genoeg op de vierde zijde.  Heeft deze steen vroeger ergens anders gestaan ?

GP 163

GP163 staat aan Duitse zijde aan de samenvloeiing van de Hasselbach die uit België komt met de Our. Hier zijn SUPERMOLLEN aan het werk geweest !

GP 164

In de verte is het grote snelwegviaduct te Steinebrück al te zien.  Een machtig grote brug.

GP 165

Bij GP165 aan Duitse zijde staat een paaltje.  Dit dient om de grenssteen terug te vinden want deze is een flink eind in de zachte grond gezakt.

GP 166

GP166 staat aan Belgische zijde onder een struik. Het was even verwarrend hier want op de stafkaart van het NGI staan de grenssteennummers hier verkeerd vermeld.

GP 167

GP167 staat aan Duitse zijde en vlak onder het grote snelwegviaduct. Deze betonnen brug heeft een lengte van 720 m en een duizelingwekkende hoogte van 80 m.

Meer info over de brug en de snelweg A27 vindt u op de volgende link:  1

( bron Boerderij.nl )

Boze melkboeren wierpen in 2009 uit protest voor de lage prijs hun melk van de brug naar beneden.

Grensovergang Steinebrück

zicht op Steinebrück Duitsland

 zicht op Steinebrück België

Wat verder stroomopwaarts is er nog een brug namelijk de oude grensovergang tussen Winterspelt en Sankt Vith.  Het heet hier aan beide kanten van de grens Steinebrück. Het is de oude brug die de naam aan dit dorp gaf en niet de grote nieuwe snelwegbrug zoals vele mensen verkeerdelijk denken.

GP 168

In het midden van de brug vonden we in de gietende regen een grensaanduiding, een ijzeren pin met de letters B en D alsook het nummer 168.

GP 169

( klik op foto voor vervolg )

Terug naar : map grenspalen België-Duitsland

Terug naar : start pagina